هماهنگی ابعاد وجودی انسان با نهاد قرض الحسنه، انگیزه، نیاز، لذت

ابعاد وجودی انسان به سه قسمت تفکیک می شود: این سه تقسیم بندی عبارتند از: 

الف: مادی (فیزیولوژی) و معنوی مشابه هرم مازلو. 

ب: بدن و روح که در فلسفه و کلام اسلامی مشاهده می شود. 

ج: دنیا و آخرت که در آیات و روایات مشاهده می شود. 

این برداشت از ابعاد وجودی انسان منجر به این می شود که نیازهای انسان نیز به سه قسم تقسیم شوند. همان گونه که لذات وی نیز به سه گروه تقسیم می شوند

۱. لذات مادی: لذاتی هستند که با تکیه بر پیوند بدن و روح و با به کارگیری یکی از استعدادهای مادی بدن, قابل دسترس هستند (آل عمران:۱۴). 

۲. لذات غیر مادّی دنیایی (= معنوی): علم دوستی، عزت طلبی، جاه طلبی، آرامش حاصل از نیایش... از لذتی هستند که مادیت و بعد مادی انسان در دست یابی به آن چندان دخالت اساسی ندارد. البته به سبب اینکه در حصار زمانی دنیا محبوسند. اغلب با توجه به پیوند روح و بدن (یا مادیات) تصور می شوند (روم:۲۱).

 ۳. لذأت غیر مادی- غیر دنیایی (=اخروی) لذاتی هستند که مبتنی بر تصور برخورداری از بقای روح پس از مرگ و ابعاد ناشی از آن، هر انسانی می تواند آن را در خود احساس کند. با تکیه پر امکان تصور بقای روح برای همه انسان ها و پردازش حالت های گوناگون برای حیات پس از مرگ؛ ممکن است این لذت (یا رنج) در هر انسانی پدید آید. البته کمیت و کیفیت احساس مزبور همانند دیگر اقسام لذات، به تصورات و اندیشه های فرد بستگی کامل دارد. ( زخرف:۷۱. محمد:۱۵). 

نباید از این نکته غفلت ورزید که به دلیل وحدت موجود در نفس انسان، در عالم واقع تفکیک مزبور لزومی نداشته و این انسان است که با قصد و نیتی که در نظر می گیردء یا هر سه را با هم کسب می کند و یا فقط به برخی از آن ها نائل می گردد. بدین ترتیب ممکن است کسی فقط یک رفتار از خود نشان بدهد ولی هر سه نیازش برطرف شده و به همین خاطر از هر سه گونه للذت بهره مند گردد. 

اسلام، لازم می داند افراد در آن سوی امور مادی و سودهای شخصی، به انگیزه های والای الهی ارتقا یابند؛ چون در تعالیم الهی اسلام، انسان فقط با دعا، نماز، روزه و انجام مناسک حج به خدا تقرب نمی جوید، بلکه عرفی ترین و عادی ترین امور زندگی او - همانند معاملات و تأمین معاش - می تواند نردبان قرب او به سوی خداوند باشد و موجبات پیشرفت های روحی و معنوی اش را فراهم آورد. دراین رابطه، روایاتی وجود دارد که به نوعی میان امور معیشتی و معنوی پیوند می دهد؛ چنان که تلاش برای تأمین نیازهای مادی را شبیه جهاد در راه خدا (ر . ک: وسائل الشیعه, ج ۱۷ ص ۶۶) یا عین طلب آخرت (ر . ک: وسائل الشیعه, ج ۱۷ ص ۳۴) تلقی می کند.